Temperament
Temperament należy do zjawisk najbardziej stałych, stabilnych. Zmienia się wraz z rozwojem osobniczym.
Forma – sposób wyrażania treści.
Treść – wyraża stosunek jednostki do otaczającego świata i siebie.
Poziom energetyczny – wielkość, intensywność, siła. Na poziom składa się:
Reaktywność – jednostki różnią się intensywnością. Jako cecha przejawia się we względnie stałej i charakterystycznej dla jednostki wielkości intensywnej reakcji. Reakcja współdeterminuje wrażliwość jednostki:
Niskoreaktywni – charakteryzują się obniżoną wrażliwością i wysoką wydolnością. Mechanizm fizjologiczny tłumi stymulacje. Mają wyższą odporność.
Wysokoreaktywni – charakteryzują się wysoką wrażliwością i obniżoną wydolnością.
Mechanizm fizjologiczny wzmacnia stymulacje.
Aktywność – zarówno niskoreaktywni i wysokoreaktywni są aktywni. Nisko – szukają stymulacji, wysoko – unikają stymulacji.
Charakterystyka czasowa zachowania – elementy składowe: utrzymanie się reakcji, powtarzanie, trwałość, szybkość, tempo. Najważniejszym czynnikiem jest ruchliwość.
Ruchliwość – zdolność przechodzenia z jednej reakcji w druga. Jest to czynnik wyższego rzędu. Większa ruchliwością charakteryzują się niskoreaktywni.
Cechy temperamentu a styl działania.
Wg Tomaszewskiego:
Styl działania – typowy sposób działania jednostki.
Czynności:
Zasadnicze – czynności prowadza bezpośrednio do osiągnięcia wyniku.
Pomocnicze – organizowanie warunków umożliwiających wykonanie czynności zasadniczych.
Ludzie dzielą się na tych, u których dominują czynności zasadnicze i takich, u których dominują czynności pomocnicze.
Dwa style działania:
Prostolinijny – dominacja czynności zasadniczych; dominuje u osób niskoreaktywnych.
Wspomagający – dominacja czynności pomocniczych; dominuje u osób wysokoreaktywnych.